Daha önce yeri geldikçe paylaşılmıştı burada anlatılanlar. Yeni yerimizde de toplu olarak olmasında fayda olacaktır umarım.
Öncelikle “neden fıçıdan şişeliyoruz?”, “şişeleyeceksek neden fıçılıyoruz?” ya da “fıçıladıysak neden şişeliyoruz?” gibi sorular gelebilir aklınıza. Önce kısaca bunlardan bahsedelim.
Sizlerin de bildiği gibi fıçıda karbondioksit ya da nitrojen gibi gazlar ile gazlandırılan birada dip tortusu oluşmuyor. Aynı zamanda gazlanma seviyesini, eğer az olumuşsa arttırmak ya da çok olduysa azatmak, fıçı sistemlerinde mümkün. Dolayısı ile fıçı sisteminde tam olarak istenilen seviyede biramızı gazlandırabiliyoruz, hem de tortusuz. Tabi “ben tortuyu çok seviyorum” diyen arkadaşlarımız çıkacaktır, zevkler ve renkler tartışılmaz, yorum yapmıyoruz 
. İşte bu noktadan sonra, fıçı sistemi ile hazırladığımız biramızdan arkadaşlarımızı, sevdiklerimizi ve sevenlerimizi neden mahrum ededim düşüncesi sarıyor aklımızı ve fıçı gönderemeyeceğimizi farkedince de şişelemenin yollarını aramaya başlıyoruz. Tortusuzluktan da ödün vermek istemediğimiz noktada aşağıdaki aparatlar imdadımıza yetişiyor.
Ucuzdan pahalıya doğru kendi denediğim ekipman ya da aparatları aşağıda anlatmaya çalışacağım.
PET Şişe Karbonizasyon Başlığı - Ball-Lock
Burada karşımıza plastik ve paslanmaz olmak üzere iki seçenek çıkıyor. Fiyat olarak her ikiside makul sayılabilir ancak tabiki plastik olan daha uygun. Paslanmaz olan da uzun vadede ücretinin hakkını verecektir. Paslanmaz olanlarda dikkat etmeniz gereken kısım bazıları sadece gaz(Gri) bazıları hem gaz(Gri) hem de Sıvı(Siyah) ball-lock ile kullanılabiliyor olmasıdır. Çift maksatlı olanlar biraz daha pahalı oluyor, ihtiyaca göre seçim yapılabilir. Plastik olanlar ise zaten çift maksatlıdır. Bir de paslanmaz olanlarda iç tarafta sızdırmazlık için conta oluyor, plastiklerde contaya ihtiyaç olmadığı için yok.
Ben ikisini de denedim, daha ucuz olması, hafifliği, çift maksatılı kullanılabilmesi ve contasız olması nedeni ile plastik olanların daha verimli ve kullanışlı olduğunu düşünüyorum.
Şimdi biraz da kullanım alternatiflerine ve yöntemlerine değinebiliriz.
- PET şişeye fermentasyon sonrası direk doldurulup PET şişenin içinde gazlanma yapılabilir. 2 - 2,5 lt PET şişeler kullanılarak mini fıçı sistemi oldukça ucuza mal edilebilir. Ancak bu arajmanda güvenlik valfi (safety valve) olmadığı için dikkatli olmak lazım. Fazla basınç tahliye olmayacağı için istenmeden durumlarla karşılaşılabilir.
- PET şişeye fıçıda gazlandırdığımız birayı doldurup, bu kapak ile kapatılarak tekrar gaz basılabilir. Bunu pek tavsiye etmiyorum. Çünkü direk dolum sırasında biranın oksijene magruz kalması, kısmi de olsa gazlanma kayıpları oluşması ve köpüklenme miktarının artması gibi dezavantajlar ortaya çıkacaktır.
- Karşıt basınçlı dolum yöntemi bence en ideali. Çünkü bu yöntemde bira oksijenle temas etmiyor, kapalı sistem aktarım yapılıyor, gazlanma kayıpları neredeyse yok düzeyde ve köpüklenme kontrol altına alınabiliyor. Bu yöntemin genel mantığı;
- adım: Dolum yapılacak olan şişe ya da fıçı önce CO2 ile basınçlandırılır.
- adım: İçeride sıkışan oksijen tahliye edilir ve tekrar CO2 basılarak basınçlandırılır.
- adım: Bira hattı bağlanır. İçeride basınç olduğu için bira akışı olmaz ya da sadece dengelenene kadar bir miktar akış olur.
- adım: İçerideki basınç kontrollü bir şekilde tahliye edilir. Basınç düşmeye başlayınca boşalan gaz yerine bira akışı başlar. Gaz tahliye hızını kontrol ederek köpüklenme minimuma indirilebilir.
- ve son adım: Dolum bittiğinde gaz tahliyesi durdurulur, bira hattı ayrılır ve istenirse bir miktar gaz basılabilir.
Bu yöntemde biranın soğuk olması performansı olumlu yönde çok etkileyecektir. Dolayısı ile en az servis sıcaklığına kadar biranizi aktarım öncesi soğutmanızı tavsiye ediyorum. Hatta aktarım sırasında olası gazlanma kayıplarını önlemek veya telafi etmek için servis sıcaklığından 1-2 derece daha düşük sıcaklıklara inebilirsiniz.
Yöntemi bu aparat ile uygulamak için; aparatı PET şişeye taktıktan sonra önce CO2 basıp, daha sonra kapağı hafif gevşeterek içindeki oksijeni tahliye ediyoruz. Çok uzun tutmanıza gerek yok, yani şişeyi tamamen CO2 ile doldurmaya çalışmayın. CO2 oksijenden ağır olduğu için dibe çökecek, dolum başladığında bira CO2 ile örtülecek ve üzerinde oksijen kaldıysa bira girişi devam ettikçe yukarıdan tahliye olacaktır. Tabi bunun için şişenin dibine ulaşan bir hortum kullanmak lazım. Hortum hem oksijen konusunda hemde köpüklenme konusunda fayda sağlayacaktır. sonrasında içi CO2 Ile basınç altında olan şişeye şimdi bira hattını bağlayarak ve yine kapağı kontrollü bir şekilde gevşeterek dolum yapılabilir.
- İsterseniz aşağıdaki şekilde bir T aparat kullanarak fıçı deneyimine daha yakın sonuç alabilir ve yukarıda anlatılan yöntemleri daha rahat uygulayabilirsiniz. Özellikle karşıt basınçlı dolup yöntemini.
Yukarıda tarif etmeye çalıştığım kullanma yöntemlerinin daha iyi anlaşılması için aşağıdaki iki videoyu izleyebilirsiniz.
Karşıt Basınçlı Dolum Aparatı
Piyasada hazır yapılı olarak satılan bu aparatlardan kullanabilirsiniz. Çalışma prensibi yukarıda anlatılan ile aynı. Üst tarafta görünen vana 3 yönlü vanadır. Bir tarafına gaz hattı diğer tarafına ise bira hattı bağlanır. Vana kolu hangi yöne bakıyorsa o hattı açar ve alt tarafa doğru gönderir. Kolu orta pozisyona getirdiğinizde iki hatta kapatılır ve alt tarafa herhangi birşey geçmez. Yan tarafta görünen vana ise (blow off valve) basınç tahliye vanasıdır.
Bunun ile dolum yaparken,
- adım: Aparatı dolum yapılacak şişeye (Cam ya da PET) lastik conta iyice oturacak şekilde yerleştiriyoruz,
- adım: Basınç tahliye vanası kapalı iken gaz hattını açıyoruz ve kısa bir süre bekleyip kapatıyoruz.
- adım: Gaz ve bira hattı kapalı iken tahliye vanasını açarak içerideki oksijeni dışarıya atıyoruz ve tahliye vanasını kapatıyoruz. İsterseniz 2. ve 3. adımları oksijeni tamamen çıkarmak için tekrarlayabilirsiniz ancak yukarıda da bahsettğim gibi bence gerek yok. Boşuna CO2 harcanmış olur.
- adım: Tahliye vanası kapalı iken tekrar gaz hattını açıp şişeyi basınçlandırıyoruz. 2-3 saniye açık tutup kapatmak yeterli olacaktır.
- adım: Gaz hattı ve tahliye vanası kapalı iken, bira hattını açıyoruz. Bu aşamada iç basınçtan dolayı bira akışı ya hiç olmayacak ya da şişenin iç basıncı ile fıçının iç basıncı dengelenene kadar bir miktar bira akacaktır.
- adım: Bira hattımız açık ve gaz hattı dolayısı ile kapalı iken, yavaş yavaş tahliye vanasını açıyoruz ve bira akışı başlıyor. İstediğimiz seviyeye gelince tahliye vanasını ve bira hattını kapatıyoruz.
- Adım: Bu aşamada şişe iç basıncını düşürmek için bira ve gaz hattı kapalı iken tahliye vanasını açıp içerideki basıncı tamamen boşaltıyoruz ve bekletmeden şişe kapağı ile kapatıyoruz.
Bu aparatın benzerini isterseniz kendiniz de yapabilirsiniz. Ben yukarıda anlattığım aparatı hiç kullanmadım ama aşağıdaki gibi benzerini yaparak kullanmıştım. Gayette ucuz ve güzel olmuştu.
Deneme için çektiğim videoya buradan ulaşabilirsiniz.
Karşıt Basınçlı Dolum Vanaları/Muslukları
Piyasada çeşitli markaların farkı modelleri mevcut. Aşağıda bir kaç örnek fotoğrafı paylaşıyorum.
Genel olarak hepsinin çalışma şekli aynı. Bazısı tamamen paslanmazdan yapılmış bazısı plastıkten ya da paslanmaz ve plastik kambinasyonundan. Bazısı sadece PET şişe için tasarlanmış bazısı sadece cam şişe için.
Ben ilk resimdeki modeli kullanıyorum. Esasen PET şişe için yapılmış bir ürün. Ancak daha sonra cam şişede de kullanılabilsin diye ek bir aparat yapmışlar. Ben aldığımda ek aparatı henüz yapmamışlardı o yüzden aşağıda resimlerini paylaştığım gibi paslanmaz puldan kendim yapmıştım.
Paslanmaz pulu dış çapını vananın cezvesine girecek kadar küçültüp iç çapını da cam şişenin boğazına geçecek şekilde genişlettim ve daha sonra U şeklinde kesip kullanmaya başladım.
Çalışma şekillerini anlatmaktansa aşağıdaki videolar daha açıklayıcı olacaktır. Zaten oldukça basit.
PET şişe ile demene videosu
CAM şişe ile deneme videosu
Afiyet olsun
